طرح و سکوبندی ایمن آزمایشگاه شیمی
طرح و سکوبندی ایمن آزمایشگاه شیمی
چهل و پنج ایده، نکته و تذکر که به شما در طراحی ایمن و موثر آزمایشگاه شیمی کمک می نماید.
اگر در همان گام اول، طرح محل نگهداری مواد شیمیایی، اتاق آماده سازی مواد و طرح کلی آزمایشگاه شیمی به خوبی آماده شود، قطعا ایمنی کلی آزمایشگاه ارتقاء می یابد. برخی مناطق ممکن است در حال ساختن و برخی دیگر در حال بازسازی آزمایشگاه های خود باشند. به عنوان مسئول آزمایشگاه، و شخصی که قرار است در این لابراتوار فعالیت نماید، باید طرح مناسبی برای آزمایشگاه ارائه دهید. در اینجا نکاتی ذکر شده است که مطمئنا کارساز خواهند بود.
آزمایشگاه شیمی
- آیا آزمایشگاه فیوم هود دارد؟ آیا فیوم هود دارای گاز، برق، آب و سینک ظرفشویی می باشد؟ فیوم هود در کجای آزمایشگاه قرار خواهد گرفت؟ با یک حساب سرانگشتی می توان فهمید که فیوم هود باید در جایی قرار گیرد که از تجمع افراد و همچنین مسیر خروج اصلی دور باشد.
- سطح رویی میز باید دارای پوشش رزین اپوکسی با رنگ مشکی باشد.
- کف زمین باید با کاشی ونیل پوشیده شده باشد. اگر به درستی نصب شوند، به راحتی تمیز می شوند و تقریبا در برابر انواع مواد شیمیایی مقاوم هستند. موم های ضد لغزش را نیز می توانید مد نظر قرار دهید. هرگز از فرش بر روی زمین آزمایشگاه شیمی استفاده ننمایید.
- حداقل یک میز در آزمایشگاه شیمی باید برای افراد معلول تهیه و اختصاص داده شود (به خصوص در مدارس).
- در آزمایشگاه شیمی، تهویه اصل ضروری به شمار می رود. هر آزمایشگاه باید دستگاه تهویه مختص به خود داشته باشد که بتواند حداقل هوای 976 متر مکعب را تهویه نماید. این فن ها باید مستقیما به فضای بیرون متصل باشند و نباید بین اتاق ها مشترک باشند. کلید روشن خاموش باید در دسترس مسئول آزمایشگاه قرار گیرد تا بر حسب نوع فعالیت، آنرا روشن و خاموش نماید. لازم نیست تهویه تمام روز روشن باشد، بر حسب نیاز می توانید آنرا روشن نمایید.
هدف نهایی این است که در عرض 5 دقیقه تمام هوای محیط آزمایشگاه تازه شود. موقعیت قرار گیری فن بستگی به طراحی آزمایشگاه دارد. به خاطر داشته باشید که فیوم هودها برای آزمایشگاه های معمولی طراحی نشده اند.
- اطمینان حاصل نمایید که پریز برق به اندازه کافی وجود دارد و اینکه همگی دارای محافظ و سیم ارت هستند.
- آیا نیاز است برای استفاده های آتی، کابل های کامپیوتر برای هر جایگاه آزمایشگاه تعبیه شود؟
- با علم به اینکه هر آزمایشگاه حداقل 30 سال و بیشتر مورد استفاده قرار خواهد گرفت بهتر است برخی از تجهیزات مشترک کاربردی در آزمایشگاه های فیزیک و زیست نیز تعبیه شوند.
- در مکان هایی که مواد شیمیایی پر خطر مورد استفاده قرار می گیرند باید پتوی آتش نشانی، کپسول آتش نشانی (ABC)، دوش و چشم شور اضطراری (به همراه راه آب فاضلاب) در آزمایشگاه تعبیه شود. ممکن است بسته به فضای آزمایشگاه به دو عدد پتوی آتش نشانی، کپسول آتش نشانی (ABC) و چشم شور اضطراری نیاز باشد.
- اگر آزمایشگاه در مدرسه است، آیا نیاز به میز ارائه توضیحات وجود دارد؟ آیا آن میز باید دارای آب، برق، گاز و سینک باشد؟ وجود یک سینک بزرگ در میز ارائه توضیحات آنرا زیباتر می کند.
- نصب شیر اطمینان برای قطع گاز و قطع برق الزامی می باشد. مطمئن شوید که در شرایط اضطراری به راحتی در دسترس هستند.
- گاگل های ایمنی در کجا قرار دارند؟ افراد پیش بند خود را در کجا آویزان می کنند؟
- به نحوه چینش اسباب و تجهیزات توجه فرمایید باید تا حد امکان بیشترین فضای ممکن مابین میزهای کاری وجود داشته باشد.
- وجود دید کافی نسبت به تمام فضای آزمایشگاه برای مسئول آزمایشگاه ضروری می باشد. آیا مسئول آزمایشگاه می تواند به راحتی ما بین میزها حرکت نماید و بر تمام فعالیت های دیگران نظارت نماید؟
- آیا فضای کافی برای دستگاه ها، سخت افزارها، تجهیزات و غیره وجود دارد؟
- آیا سینک ها سایز مناسبی دارند؟ آیا همه جایگاه ها به آب گرم و سرد نیاز دارند؟
- تمام تجهیزات ایمنی باید با علائم ایمنی مرتبط و محل جایگذاری آنها برچسب زنی شوند.
- آیا به سطل زباله های نسوز احتیاج است؟
طرح آزمایشگاه شیمی
- مواد کنترل نشت در کجا قرار خواهند گرفت؟
- آیا در آزمایشگاه به چهارپایه احتیاج می باشد. بنا به دلایل ایمنی در بیشتر آزمایشگاه ها از چهارپایه استفاده نمی شود.
- آیا در آزمایشگاه به تخته سیاه و پاک کن نیاز است؟ چه مکانی برای آن مناسب است؟
- آیا آزمایشگاه به دو درب خروج نیاز دارد؟ اگر جواب مثبت است، درب ها باید در کجا قرار گیرند؟
- آیا در آزمایشگاه نور کافی وجود دارد؟
- آیا درب های خروج دارای قفل های محکم هستند و مجهز به سیستم بازگشت به حالت اولیه می باشند؟
- با پنج شرکت بزرگی که اسباب و تجهیزات آزمایشگاهی فراهم می نمایند صحبت نمایید حتما طرح ها و ایده های جالبی ارائه خواهند داد که مفید خواهد بود.
آماده سازی انبار مواد شیمیایی
- آیا محل اختصاص یافته دارای گاز، برق، آب و سینک می باشد؟
- محل اختصاص یافته باید دارای پتوی آتش نشانی، دوش و چشم شور اضطراری به همراه راه آب فاضلاب باشد.
- مواد کنترل نشت باید نزدیک به محل آماده سازی اصلی قرار گیرند.
- قسمت آماده سازی و نگهداری مواد باید دارای کاشی ونیل یا کف بتنی و سقف و دیواره های دو جداره باشد. باید مجهز به سیستم اتوماتیک بسته شدن درب و قفل اتوماتیک باشد. درب باید ضد حریق باشد. اگر تنها یک راه خروجی وجود دارد، درب باید به سمت بیرون باز شود. اگر به دلیل احتمال وقوع حوادث نمی خواهید درب را ببندید یا قفل کنید بر روی درب این برچسب ایمنی را نصب کنید: “ورود افراد متفرقه ممنوع” .
- برای دسترسی به آیتم هایی که در قفسه های بالایی قرار دارند از چهارپایه های کوچک استفاده نمایید.
- آیا در محل آماده سازی مواد به سیستم تصفیه آب نیاز می باشد؟ اگر جواب مثبت است، این سیستم باید کجا واقع شود؟
- نصب آب چکان بالای سینک ظرفشویی فراموش نشود.
- یک محوطه آماده سازی خوب، درست کارکردی مانند آشپزخانه منزل دارد. به همان صورت شما نیازمند فضای زیاد برای ذخیره سازی و گذاشتن اقلام مورد نیاز هستید.
- آیا در آزمایشگاه تلفن یا سیستم ارتباط داخلی برای شرایط اضطراری تعبیه شده است؟ شما در شرایط اضطراری برای درخواست کمک نیاز دارید با بیرون از آزمایشگاه ارتباط داشته باشید.
- در منطقه ذخیره سازی و آماده سازی مواد باید سیستم برق اضطراری تعبیه شود تا در زمان قطعی برق مشکلی به وجود نیاید. اگر آزمایشگاه شما پنجره ندارد حتما سیستم برق اضطراری نصب شود.
- آیا سیستم اعلام حریق در محل ذخیره سازی مواد شیمیایی و در راهروی مجاور نصب شده است؟ هر دو واحد باید به صورت خطی عمل نماید و باید با همدیگر خاموش شوند. سیستم اعلام حریق در صورت بروز مشکل، دیگر بخش ها را مطلع خواهد کرد.
- امروزه برخی معماران در آزمایشگاه شیمی حوضچه رقیق سازی اسید نصب می کنند. این امر ممکن است مشکل بالقوه ای ایجاد نماید. حوضچه رقیق سازی اسید باید هر شش ماه یکبار، تمیز، شارژ و بررسی شود. اگر این کار صورت نپذیرد می تواند به زباله شیمیایی تبدیل شود یا به مکان ضایعات خطرناک تبدیل شده و موجب ایجاد مشکلات پر هزینه ای همچون جریمه از طرف اداره بهداشت و ایمنی شغلی، هزینه های پاکسازی و غیره شود. آیا قوانین کشوری و محلی شما وجود حوضچه رقیق سازی اسید در آزمایشگاه شیمی را ضروری می داند؟
- آیا در محل آماده سازی مواد، جعبه کمک های اولیه وجود دارد؟
- آیا شما در آزمایشگاه از چرخ دستی استفاده می نمایید؟ اگر استفاده می نمایید باید در محل آماده سازی مواد، قسمتی به نگهداری چرخ دستی اختصاص یابد.
- یک منطقه ذخیره سازی مواد شیمیایی به صورت جداگانه نزدیک به محل آماده سازی مواد در نظر گرفته شود. یک محل ایمن برای ذخیره سازی مواد می تواند حلال بسیاری از مشکلات باشد.
- اسیدها و مایعات قابل اشتعال باید قفسه ای مخصوص در محل نگهداری مواد شیمیایی داشته باشند.
- قفسه ها در محل نگهداری مواد شیمیایی باید کاملا محکم به دیوار نصب شوند. قفسه ها باید در قسمت جلویی لبه دار باشند تا از غلتیدن و افتادن شیشه ها و بطری ها جلوگیری نمایند.
- مواد شیمیایی نباید در ارتفاعی بیش از 180 سانتی متر از سطح زمین، قرار گرفته شوند.
- درب قسمت ذخیره سازی مواد باید کاملا مستحکم و ضد حریق باشد. درب باید قفل محکمی داشته باشد و به خوبی برچسب گذاری شود تا به شناسایی بهتر خطر توسط آتش نشانان کمک نماید. دیوارها و درب های داخلی باید حتما دو جداره و ضد حریق باشند.
- تهویه برای قسمت ذخیره سازی مواد شیمیایی یک اصل ضروری به شمار می رود. حداقل چهار بار در ساعت باید تخلیه کامل صورت پذیرد. سیستم هوا باید قادر باشد هوا را حتی از کف زمین مستقیما به سمت فضای بیرون هدایت نماید.
طراحی مناسب آزمایشگاه شیمی بسیار زمان بر می باشد. با ایده های مختلف آشنا شوید و تصمیم بگیرید کدام طرح متناسب با نیاز شما می باشد. از آزمایشگاه های دیگر بازدید نمایید و انتقادات و پیشنهادات آنها را مد نظر قرار دهید.
